‘Met een tepeltattoo wordt het weer een echte borst’
“Brigitte Drost is arts, kunstenares en tatoeëerster van een heel apart slag: zij tekent levensechte tepels op de huid van vrouwen die bijvoorbeeld een borstreconstructie hebben gehad. Tijdens de behandeling zie ik het zelfvertrouwen vaak al groeien.
Brigitte Drost heeft ook wel een heel bijzonder vak. Met tatoeagetechnieken tekent zij levensechte tepels op de huid van vrouwen die bijvoorbeeld een borstreconstructie hebben gehad. Na een amputatie wegens kanker kiezen veel patiëntes voor een reconstructie van hun borst(en), waarbij de huid wordt opgerekt en een prothese wordt geplaatst. Maar kijk, zegt Drost, die er een stapel foto‘s bij pakt, zo’n borstprothese ziet er nog wat kaal en uitgekleed uit, het is een soort blote bol. Samen met de patiënte bekijk ik op welke plaats en in welke kleur we daar tepels op gaan maken.
De volgende foto toont een aangeklede borst: een tepel prijkt in het midden, met een vernuftig trompe-l’oeileffect. Hij is vlak en heeft geen reliëf, maar ziet er verder heel echt uit: donker in het midden met steeds lichter wordende puntjes eromheen, als pointillisme op een olieverfschilderij. Van een afstandje zie je niets afwijkends meer, zegt de maakster.
Brigitte Drost werkt een groot deel van de week in het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis in Amsterdam. 60 procent van mijn werk daar is borsten, zegt zij met een lachje. Verder camoufleert ze met haar medische tatoeage ook littekens na operaties en kleurt ze protheses bij in het gezicht van ex-kankerpatiënten.
Het vak heet dermatografie: tekenen op de huid. Zo noem ik het ook liever dan tatoeage, want dat woord heeft zo’n negatieve bijklank. Patiënten komen soms wat huiverig bij mij binnen; ze verwachten een soort Tattoo-Bob.
Ze treffen echter een leuke, levendige vrouw die geneeskunde heeft gestudeerd, de kunstacademie heeft gedaan en naar eigen zeggen een erg goed kleurgevoel heeft. Als enige van de paar collega’s in Nederland beoefent zij alle facetten van de dermatografie: ze herstelt de kleur in beschadigde ogen, behandelt littekens en verfraait borsten.
Drost toont een foto van een jonge vrouw die heel zware borsten had. Ze heeft ze laten verkleinen, wat flinke littekens oplevert. Vervolgens is ook nog een deel van een tepel afgestorven. Ik heb die tepel ingekleurd met dezelfde kleur als haar gezonde; de verf meng ik dan tot het precies lijkt.
De littekens op de verkleinde borsten tatoeëerde Drost met huidskleur, zodat ze niet meer te zien zijn. Die kleur blijft altijd goed en kleurt zelfs mee met de zon, verzekert ze. Bij ingekleurde tepels na borstkanker is dat soms niet het geval. Dan moet ik de behandeling weleens herhalen. Als de huid heel dun of beschadigd is door de bestraling, zijn er te weinig gezonde cellen die de kleur kunnen vasthouden.
Tekenen op de huid doet Drost met een tatoeagemachine; een soort fietsbel met een vijftal naalden eraan. Die zijn niet allemaal even lang; daardoor wordt een tepel geen bruine vlek maar gaat de kleur heel natuurlijk van donker naar lichter. Een vol uur duurt het tekenen van een tepel. Bij een gewone tatoeage, verklaart Drost, worden dikke kleurstofkorrels in de huid geslagen. Het maakt dan niet veel uit hoe die erin zitten, als je maar een anker of ander plaatje ziet. Ik maak eigenlijk tatoeages die je niet ziet. Een litteken dat ik behandel met huidskleur moet onzichtbaar worden. Daarom gebruik ik veel dunnere kleurstofkorrels; veel van de kleurstof verdwijnt in de huid en camoufleert zo langzaam het litteken. Dat is mooier en natuurlijker, maar het kost meer tijd om het te maken.
Zelfs in een beschadigd oog kan Drost de kleur herstellen. Dat doet ze handmatig. Zo prikte ze met haar naalden heel kleine gaatjes en kleurstof in het oog van een man die daar een stuk glas in had gekregen hij had een witte streep dwars door zijn oog lopen. Nu is er niets meer aan het oog te zien. Een andere foto toont een man die bij een verbranding aan de borstkas een tepel verloor. Bij hem heb ik eerst de verbrande huid behandeld; daarna heb ik een tepelfiguur aangebracht. Vooral jonge mannen hebben veel problemen met zo’n verminking; die durven zich in een sportschool niet meer uit te kleden. Veel vrouwen vinden het ook heel moeilijk om nog naar de sauna te gaan na borstkanker.
Haar werk wil ze dan ook geenszins cosmetisch noemen, zegt Drost. Met een cosmetische ingreep maak je een normaal iemand mooier. Dit is van afwijkend naar normaal. Mijn behandelingen hebben als doel niet af te wijken binnen het sociale verkeer, om te voorkomen dat mensen je direct bevooroordeeld aanstaren.
Sommige patiëntes, zegt Drost, beschouwen haar schildering als slagroom op de taart. Of liever, knipoogt ze, als het chocolaatje op de slagroom. Ze hebben een heel naar proces achter de rug en daarna een mooie borstreconstructie gekregen maar die ziet er nog wat koud uit. Met een tepel wordt het ineens een echte borst, zoals een wenkbrauw belangrijk is voor de expressie van een gezicht. Doordat de tepel de aandacht trekt, zie je het kunstmatige van het transplantaat ook minder. Door een schaduweffect en egalisering van de littekens wordt het resultaat veel mooier. Tijdens de behandeling zie ik het zelfvertrouwen vaak al groeien.
Soms is het tegenwoordig mogelijk om op een gereconstrueerde borst ook knopjes te maken (de plastisch chirurg maakt die van huid) waarmee weer reliëf ontstaat. Ik kleur die dan alleen in, zegt Drost. Om het knopje heen tatoeëert ze dan ook een tepelhof.
Haar werk is heel intiem. Soms realiseert ze zich opeens: kijk mij hier nou staan met een halfnaakte vrouw voor de spiegel. Ik doe iets bij haar op een heel beladen plaats. Er zijn ontzettend veel dingen gebeurd die samenhangen met de kanker en dus met de borst die ik aanraak. Mensen komen hier wanneer ze eindelijk uit die voortdenderende trein van medische behandelingen gestapt zijn en zich gaan realiseren wat hen is overkomen. Sommige vrouwen durven pas bij mij voor het eerst naar hun nieuwe borst te kijken. De borst is een metafoor voor een heel verhaal en door die aan te raken en mooier te maken kom je snel bij dat verhaal uit. De vertrouwelijke gesprekken die je dan krijgt die vind ik heel bijzonder aan dit werk.
Het blijft natuurlijk, zegt Drost in alle bescheidenheid, een reconstructie die zij haar patienten geeft. Een echte tepel is veel meer. Een tepel doet de hele dag mee, dat ben ik me pas goed gaan realiseren sinds ik dit werk doe. Als een vrouw het koud heeft of een andere sensatie voelt, trekken haar tepels samen. Dat hebben deze vrouwen nooit meer en dat blijft heel gek.
Dermatografie, denkt Drost, is een echt vrouwenvak wanneer het om het tekenen van tepels gaat. Een man begrijpt toch minder goed wat borsten betekenen voor vrouwen. Het heeft mijzelf aanvankelijk ook verbaasd hoe enorm belangrijk borsten voor de identiteit van een vrouw zijn. Het is zo’n sterk symbool van je vrouwelijkheid. Sommige vrouwen klampen zich eraan vast dat de tepel heel mooi moet worden; dat helpt bij de acceptatie. Maar het wordt nooit meer jouw borst; de herinnering aan de ziekte zal er altijd zijn. Die tatoeëer je niet weg. ”
Door Eveline Brandt / Opzij
http://www.opzij.nl/nl/artikel/37873/met-een-tepeltattoo-wordt-het-weer-een-echte-borst.html